Βιολέ-λε-Ντικ, Εζέν Εμανουέλ

(Eugène Emmanuel Viollet-le-Duc, Παρίσι 1814 – Λοζάνη 1879).Γάλλος αρχιτέκτονας και αρχαιολόγος. Ο Β. υπήρξε από τους κυριότερους εκπροσώπους του νεογοτθικού πνεύματος στην αρχιτεκτονική. Γιος φανατικού βιβλιόφιλου, αισθάνθηκε από τη νεανική του ηλικία ιδιαίτερη κλίση προς τη μελέτη της μεσαιωνικής αρχαιολογίας και αφιερώθηκε στις αποκαταστάσεις των μεσαιωνικών αστικών, θρησκευτικών και στρατιωτικών μνημείων της Γαλλίας. Εργάστηκε με εξαιρετικό ζήλο στην Παναγία των Παρισίων, στη Σεν Σαπέλ, στον Σεν Ζερμέν λ’ Οζερουά, στον Σεν Σεβρέν, σε πολυάριθμες εκκλησίες του Βεζλέ, του Πουασί, του Σεμίρ, στο μοναστήρι του Σεν Ντενί, στους καθεδρικούς ναούς της Αμιέν και της Σανς. Σήμερα, οι θεωρητικές θέσεις πάνω στις οποίες στήριξε τις επισκευές και τις αποκαταστάσεις του δεν είναι γενικά αποδεκτές, γιατί ξεκινούν από την επικίνδυνη πεποίθηση ότι είναι δυνατόν, με αρχαιολογικά δεδομένα και αναγωγές, να ανακατασκευαστούν τμήματα αρχαίων κτιρίων εντελώς κατεστραμμένα ή ότι μπορούν εύκολα να αντικατασταθούν κομμάτια φθαρμένα από τον χρόνο, με καινούργια. Είναι όμως αναμφισβήτητο ότι ήταν ο πρώτος που πρόσεξε τα μέχρι τότε περιφρονημένα μεσαιωνικά μνημεία και φρόντισε για τη συντήρησή τους. Χαρακτηριστικό δείγμα των κριτηρίων αποκατάστασης του Β. είναι οι αναστηλώσεις των μεσαιωνικών στρατιωτικών οχυρώσεων της πόλης Καρκασόν (έγιναν το 1853), για τις οποίες υπάρχει η ενδιαφέρουσα τεκμηρίωση της σειράς των σχεδίων του. Ο Β. διατύπωσε με σαφήνεια τις αντιλήψεις του στις παραδόσεις του μαθήματος της αισθητικής και της ιστορίας της τέχνης στην παρισινή Σχολή Καλών Τεχνών (1863-64), σε διατριβές για τη στρατιωτική αρχιτεκτονική του Μεσαίωνα (1854) και για το γαλλικό έπιπλο από την εποχή του Καρλομάγνου έως την Αναγέννηση (1855) και, τέλος, στο δεκάτομο Λεξικό της γαλλικής αρχιτεκτονικής από τον 11o έως τον 16o αιώνα (1855-68). Τα συγγράμματα αυτά μαρτυρούν μια ορθολογιστική αντίληψη της αρχιτεκτονικής που προαναγγέλλει κατά κάποιον τρόπο την αρχιτεκτονική του 20ού αι., από τον Γκαουντί έως τον Σάλιβαν, τον Πιερέ και τον Λε Κορμπιζιέ. Το κτίριο είναι για τον Β. ένα σύνολο μέσα στο οποίο κάθε στοιχείο για να είναι ωραίο πρέπει να είναι λειτουργικό. Πρώτος αυτός, προχωρώντας πολύ μακρύτερα από την εποχή του, οραματίστηκε επίσης μια δυναμική αρχιτεκτονική με τη χρήση ελατών οικοδομικών υλικών.